Trong bối cảnh doanh nghiệp ngày càng cạnh tranh và thay đổi nhanh chóng, vai trò của người quản lý không chỉ dừng lại ở việc phân công nhiệm vụ hay giám sát công việc. Thay vào đó, người quản lý hiện đại cần trở thành một huấn luyện viên (coach) để dẫn dắt và phát triển nhân viên một cách hiệu quả. Vậy vai trò của người quản lý khi trở thành coach cho nhân viên là gì? Làm thế nào để người quản lý có thể thực hiện tốt vai trò này? Bài viết dưới đây, Mind Coach Global sẽ phân tích chi tiết về tầm quan trọng, kỹ năng cần thiết, và cách triển khai vai trò này để tối ưu hóa hiệu suất làm việc của đội ngũ.
Coaching là gì? Vì sao người quản lý nên làm coach?
Coaching (huấn luyện) là một quá trình tương tác, trong đó người quản lý hoặc người hướng dẫn (coach) hỗ trợ nhân viên (coachee) phát triển kỹ năng, năng lực và đạt được mục tiêu cá nhân hoặc nghề nghiệp thông qua việc đặt câu hỏi, lắng nghe, phản hồi mang tính xây dựng và định hướng. Khác với đào tạo (training) hay cố vấn (mentoring), coaching tập trung vào việc giúp nhân viên tự tìm ra giải pháp và khai phá tiềm năng của chính họ, thay vì cung cấp câu trả lời trực tiếp.
Người quản lý đóng vai trò coach mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho cả nhân viên, đội nhóm và tổ chức. Dưới đây là những lý do chính:
- Tăng cường hiệu suất làm việc của nhân viên
Coaching giúp nhân viên nhận ra điểm mạnh, cải thiện điểm yếu và phát triển kỹ năng cần thiết. Bằng cách hỗ trợ nhân viên đặt mục tiêu cụ thể và cung cấp phản hồi thường xuyên, người quản lý giúp họ làm việc hiệu quả hơn. Theo nghiên cứu của Gallup, các đội nhóm có quản lý thực hiện coaching thường xuyên tăng mức độ cam kết lên đến 20%.
- Thúc đẩy sự phát triển cá nhân và nghề nghiệp
Vai trò coach của người quản lý giúp nhân viên xây dựng tư duy phát triển (growth mindset) và định hướng rõ ràng cho sự nghiệp. Điều này không chỉ giúp nhân viên tiến bộ mà còn chuẩn bị họ cho các vai trò lãnh đạo trong tương lai.
- Xây dựng mối quan hệ tin cậy
Khi người quản lý lắng nghe, thấu hiểu và hỗ trợ nhân viên, họ tạo ra một môi trường làm việc cởi mở và tin cậy. Điều này làm tăng sự gắn kết của nhân viên với tổ chức, giảm tỷ lệ nghỉ việc và nâng cao sự hài lòng trong công việc.
- Tăng cường sự linh hoạt và khả năng thích nghi
Trong bối cảnh doanh nghiệp thay đổi nhanh chóng, coaching giúp nhân viên phát triển khả năng giải quyết vấn đề và thích nghi với các thách thức mới. Người quản lý – coach đóng vai trò định hướng, giúp nhân viên tự tin đối mặt với thay đổi.
- Xây dựng văn hóa học hỏi trong tổ chức
Coaching khuyến khích học hỏi liên tục, không chỉ tập trung vào kết quả ngắn hạn mà còn hướng đến sự phát triển bền vững. Điều này giúp tổ chức xây dựng một đội ngũ nhân sự mạnh mẽ, sẵn sàng cho các cơ hội và thách thức trong tương lai.
- Đáp ứng xu hướng quản lý hiện đại
Trong thời đại 4.0, mô hình quản lý truyền thống (ra lệnh và kiểm soát) đang dần được thay thế bằng phong cách quản lý lấy con người làm trung tâm. Vai trò coach của người quản lý phù hợp với xu hướng này, giúp tổ chức cạnh tranh hiệu quả hơn trong môi trường kinh doanh hiện đại.
- Tạo lợi thế cạnh tranh cho tổ chức
Một đội ngũ nhân viên được coaching tốt sẽ làm việc năng suất hơn, sáng tạo hơn và gắn bó lâu dài hơn. Điều này mang lại lợi thế cạnh tranh cho tổ chức, đặc biệt trong việc thu hút và giữ chân nhân tài.
Người quản lý nên làm coach vì vai trò này không chỉ giúp nhân viên phát triển mà còn mang lại lợi ích to lớn cho tổ chức, từ tăng năng suất, xây dựng văn hóa học hỏi, đến nâng cao sự gắn kết và khả năng thích nghi. Bằng cách trang bị kỹ năng coaching như lắng nghe tích cực, đặt câu hỏi hiệu quả và phản hồi mang tính xây dựng, người quản lý có thể trở thành một người đồng hành đắc lực, giúp nhân viên và tổ chức đạt được thành công bền vững.
Vai trò của người quản lý khi trở thành coach cho nhân viên
Theo nghiên cứu từ Harvard Business Review, việc áp dụng coaching trong quản lý có thể tăng năng suất lên đến 44%, chứng tỏ đây là chiến lược không thể thiếu để tổ chức thành công. Dưới đây là phân tích chi tiết về các khía cạnh chính của vai trò này, dựa trên các nghiên cứu và thực tiễn từ các tổ chức hàng đầu.
Lắng nghe chủ động và thấu hiểu
Một người quản lý hiệu quả khi đóng vai trò coach phải bắt đầu từ kỹ năng lắng nghe chủ động – không chỉ nghe lời nói mà còn hiểu rõ cảm xúc, động lực và bối cảnh đằng sau. Điều này khác biệt hoàn toàn so với lắng nghe thụ động, nơi quản lý chỉ chờ đợi để đưa ra chỉ thị. Bằng cách lắng nghe không phán xét, người quản lý xây dựng nền tảng tin tưởng, giúp nhân viên cảm thấy được tôn trọng và an toàn để chia sẻ mục tiêu cá nhân, khó khăn trong công việc hay thậm chí là những lo lắng về sự nghiệp.
Nghiên cứu từ Gallup cho thấy rằng các quản lý chiếm đến 70% sự khác biệt trong mức độ gắn kết của đội ngũ, và lắng nghe chủ động là yếu tố then chốt để tăng cường sự gắn kết đó. Ví dụ, trong một môi trường làm việc căng thẳng, nếu nhân viên gặp vấn đề về cân bằng công việc – cuộc sống, người quản lý có thể lắng nghe để thấu hiểu gốc rễ vấn đề thay vì vội vàng giao thêm nhiệm vụ. Kết quả là, nhân viên sẽ cởi mở hơn, dẫn đến giảm tỷ lệ nghỉ việc và tăng sự hài lòng. Theo Viện Coaching (Institute of Coaching), 80% những người được coaching báo cáo tăng sự tự tin, phần lớn nhờ vào việc được lắng nghe thực sự. Nếu quản lý bỏ qua bước này, sẽ có nguy cơ tạo ra khoảng cách, khiến nhân viên cảm thấy bị cô lập và giảm hiệu suất. Do đó, lắng nghe chủ động không chỉ là kỹ năng mà còn là công cụ thuyết phục để xây dựng mối quan hệ lâu dài, thúc đẩy sự phát triển chung của tổ chức.
Đặt câu hỏi thay vì đưa ra chỉ đạo
Thay vì áp đặt giải pháp từ trên xuống, người quản lý – coach sử dụng nghệ thuật đặt câu hỏi để khơi gợi tư duy phản biện và sáng tạo ở nhân viên. Các câu hỏi gợi mở như “Bạn nghĩ điều gì đang cản trở tiến trình này?” hay “Có những giải pháp nào khác bạn có thể thử?” không chỉ giúp nhân viên tự khám phá vấn đề mà còn trao quyền cho họ, biến họ từ người thực hiện thành người chủ động giải quyết.
Lý do thuyết phục để áp dụng cách tiếp cận này nằm ở việc nó thúc đẩy sự phát triển nội tại. Một nghiên cứu từ PMC về coaching tại nơi làm việc cho thấy rằng coaching hiệu quả dẫn đến kết quả tổ chức tích cực, với nhân viên được khuyến khích suy nghĩ độc lập đạt năng suất cao hơn. Ví dụ, trong một dự án gặp trở ngại, thay vì chỉ đạo “Làm theo cách này”, quản lý có thể hỏi “Bạn đã cân nhắc rủi ro gì chưa?” – điều này không chỉ giải quyết vấn đề ngay lập tức mà còn giúp nhân viên học hỏi cho các tình huống tương lai. Theo Harvard Business Review, mô hình quản lý – coach tập trung vào hỏi thay vì trả lời giúp nhân viên phát triển mà không bị phụ thuộc, dẫn đến tăng 70% hiệu suất cá nhân. Nếu quản lý tiếp tục chỉ đạo trực tiếp, nhân viên có thể thiếu sáng tạo và động lực, dẫn đến stagnation. Ngược lại, đặt câu hỏi thuyết phục họ tự tin hơn, góp phần xây dựng một đội ngũ linh hoạt và sẵn sàng đối mặt với thách thức.
Phát triển tiềm năng cá nhân
Coaching từ người quản lý không dừng lại ở kết quả ngắn hạn mà tập trung vào phát triển dài hạn, giúp nhân viên phát huy thế mạnh và xây dựng kế hoạch phát triển cá nhân (IDP) phù hợp với năng lực và định hướng nghề nghiệp. Điều này bao gồm việc xác định điểm mạnh, điểm yếu, và lập lộ trình cụ thể để nhân viên tiến bộ, chẳng hạn như tham gia khóa học hoặc thử thách mới.
Theo dữ liệu từ American University, nơi coaching dẫn đến 70% tăng hiệu suất cá nhân và 50% tăng hiệu suất đội nhóm. Ví dụ, một nhân viên có tiềm năng lãnh đạo nhưng thiếu kỹ năng giao tiếp có thể được coach để tham gia các buổi thực hành, dẫn đến sự thăng tiến nhanh chóng. Nghiên cứu từ Institute of Coaching cũng chỉ ra rằng coaching giúp xác định và phát triển điểm mạnh, dẫn đến 80% người tham gia báo cáo tăng tự tin và cải thiện hiệu suất. Nếu quản lý bỏ qua phát triển tiềm năng, tổ chức có nguy cơ mất nhân tài, vì nhân viên sẽ tìm kiếm cơ hội ở nơi khác. Ngược lại, việc đầu tư vào phát triển cá nhân không chỉ giữ chân nhân viên mà còn tạo ra lợi thế cạnh tranh, với các tổ chức áp dụng coaching có mức độ gắn kết cao hơn 20% theo Gallup.
Tạo môi trường học hỏi và thử nghiệm
Khi trở thành coach, người quản lý xây dựng một môi trường làm việc an toàn về tâm lý, nơi nhân viên có thể thử nghiệm ý tưởng, mắc lỗi và học hỏi mà không sợ bị phán xét. Điều này nuôi dưỡng tư duy phát triển (growth mindset), khuyến khích sáng tạo và đổi mới liên tục.
Một nghiên cứu từ Employment Studies Institute cho thấy coaching tăng cường sự hài lòng và gắn kết của nhân viên, với kết quả thống kê đáng kể về cải thiện hiệu suất. Ví dụ, trong một đội ngũ công nghệ, quản lý có thể khuyến khích nhân viên thử nghiệm công cụ mới mà không phạt lỗi, dẫn đến các giải pháp đột phá. Theo Bridge LMS, các tổ chức ưu tiên coaching từ quản lý có tỷ lệ cải thiện gắn kết cao hơn, nếu môi trường thiếu an toàn, nhân viên sẽ ngại rủi ro, dẫn đến thiếu sáng tạo. Ngược lại, coaching tạo môi trường học hỏi giúp tổ chức thích nghi nhanh chóng, tăng năng suất và giảm stress, như được chứng minh bởi Global Wellness Institute.
Đưa ra phản hồi có tính xây dựng
Một coach giỏi biết đưa ra phản hồi đúng lúc, đúng cách – tập trung vào hành vi thay vì cá nhân, và luôn kết hợp tích cực với góp ý cải thiện. Thay vì chỉ trích “Bạn làm sai rồi”, quản lý có thể nói “Phần này tốt, nhưng nếu điều chỉnh như vậy sẽ hiệu quả hơn”, giúp nhân viên nhận ra vấn đề và cách khắc phục.
Theo ICF, coaching mang lại ROI cao, với 70% cải thiện hiệu suất và kỹ năng giao tiếp. Ví dụ, trong đánh giá hiệu suất hàng quý, phản hồi xây dựng có thể giúp nhân viên cải thiện kỹ năng, dẫn đến tăng 48% chất lượng tổ chức theo American University. Nghiên cứu từ Coachilly cũng chỉ ra rằng 80% người được coaching tăng tự tin nhờ phản hồi hiệu quả. Nếu phản hồi thiếu xây dựng, nhân viên có thể mất động lực; ngược lại, nó thúc đẩy phát triển, góp phần vào thành công tổng thể của tổ chức.
Như vậy, vai trò coach của người quản lý không chỉ là xu hướng mà là yếu tố quyết định sự thành bại của doanh nghiệp. Bằng cách áp dụng các khía cạnh trên, quản lý có thể tạo ra sự thay đổi thực sự, được hỗ trợ bởi các nghiên cứu uy tín, dẫn đến đội ngũ mạnh mẽ và tổ chức bền vững.
Sự khác biệt giữa quản lý truyền thống và quản lý theo hướng coaching
Sự chuyển đổi từ quản lý truyền thống sang quản lý theo hướng coaching phản ánh xu hướng hiện đại trong lãnh đạo, nơi con người được đặt làm trung tâm. Để hiểu rõ hơn, bảng so sánh dưới đây phân tích chi tiết các tiêu chí chính, làm nổi bật sự khác biệt giữa hai phong cách này, kèm theo phân tích thuyết phục về lý do tại sao quản lý theo hướng coaching ngày càng được ưu tiên.
| Tiêu chí | Quản lý truyền thống | Quản lý theo hướng coaching |
| Cách tiếp cận | Chỉ đạo – Kiểm soát | Hỗ trợ – Phát triển |
| Vai trò chính | Người ra quyết định | Người hỗ trợ, đặt câu hỏi |
| Giao tiếp với nhân viên | Một chiều | Hai chiều, đối thoại |
| Mục tiêu | Đạt KPI, giám sát tiến độ | Phát triển năng lực, tư duy |
| Văn hóa làm việc | Tuân thủ, tránh sai sót | Học hỏi, dám thử nghiệm |
Học khóa kỹ năng huấn luyện nhân viên dành cho quản lý ở đâu?
Kỹ năng huấn luyện đang trở thành một trong những năng lực quan trọng nhất mà người quản lý cần sở hữu để giúp đội ngũ phát triển và đạt hiệu suất cao. Hiểu được tầm quan trọng đó, Mind Coach Global đã thiết kế khóa học chuyên sâu về kỹ năng huấn luyện nhân viên dành cho quản lý, dựa trên tiêu chuẩn quốc tế và ứng dụng thực tiễn trong môi trường doanh nghiệp tại Việt Nam.
Khóa học này giúp các nhà quản lý, trưởng nhóm, giám đốc bộ phận hoặc chuyên viên nhân sự nắm vững các kỹ năng cốt lõi của coaching, bao gồm: lắng nghe chủ động, đặt câu hỏi mở, phản hồi hiệu quả và xây dựng mối quan hệ tin cậy với nhân viên. Đồng thời, học viên được tiếp cận các mô hình nổi bật như GROW, CLEAR và thực hành huấn luyện qua các tình huống thực tế.
Với đội ngũ giảng viên có chứng chỉ quốc tế từ ICF (International Coaching Federation) và kinh nghiệm huấn luyện tại các tập đoàn lớn, Mind Coach Global cam kết mang đến chương trình học bài bản, tương tác cao và có thể áp dụng ngay vào công việc quản lý hàng ngày.
Khóa học được tổ chức linh hoạt dưới hình thức offline tại TP. HCM, Hà Nội hoặc online qua Zoom, phù hợp với lịch trình bận rộn của người đi làm. Nếu bạn là quản lý và đang tìm kiếm một khóa học giúp nâng cao năng lực lãnh đạo thông qua huấn luyện, thì đây là lựa chọn đáng đầu tư để tạo ra sự chuyển hóa thực sự trong cách bạn dẫn dắt con người.
Như vậy, khi người quản lý trở thành một người coach, không chỉ đơn thuần điều hành công việc mà còn đóng vai trò là người truyền cảm hứng, khai mở tiềm năng và đồng hành phát triển cùng đội ngũ. Coaching giúp xây dựng mối quan hệ tin cậy, thúc đẩy tư duy độc lập và tạo ra môi trường làm việc tích cực, nơi mỗi cá nhân đều có cơ hội phát triển tối đa. Trong thời đại biến đổi liên tục, coaching không còn là kỹ năng phụ trợ, mà chính là năng lực cốt lõi để nhà quản lý tạo ra giá trị bền vững cho doanh nghiệp và con người. Hãy bắt đầu hành trình trở thành một người quản lý – coach từ hôm nay, và bạn sẽ thấy sự khác biệt trong cách đội ngũ phát triển, hợp tác và tạo ra kết quả.